• ซื่อวัตถุ:    กรงต่อนกคุ่ม
• ประเภท:              เครื่องจักสาน
• เลขทะเบียน:       SC0034
• อายุ/สมัย:          50-80 ปี

ประวัติ

  กรงต่อนกคุ่ม กรงดักนกคุ่มลักษณะคล้ายพะเนียดต่อนกเขาแต่มีขนาดเล็กกว่า สานด้วยไม้ไผ่ คลุ้ม หรือย่านลิเพา รูปร่างคล้ายลูกฟักที่ตัดครึ่งลูกผ่าซีก กว้างประมาณ 20 เซนติเมตร ลึกประมาณ 25 เซนติเมตร สูงประมาณ 20 เซนติเมตร ตัวกรงที่ใช้ขังนกต่อมักสานถี่ ๆ ยาด้วยชัน เพื่อให้นกป่ามองเห็นนกต่อเฉพาะด้านหน้า ด้านหน้ามีประตูปิดเปิดได้สำหรับใส่นกต่อ และมีประตูอีกชั้นหนึ่งคลุมด้วยตาข่าย เพื่อตะปบนกป่าที่เข้ามาหานกต่อ ประตูทั้งสองมีเสาประตูเป็นไม้ซี่กลม ๆ สองข้างทั้งสองประตู และมีห่วงเหล็กกลมสวมไว้ข้างละห่วง ด้านบนมีเชือกคล้องแทนบานพับ ประตูตาข่ายจะเปิดตั้งฉากกับพื้น โดยเลื่อนห่วงทั้งสองอันไว้ที่หัวกรง ห่วงนี้จะเลื่อนลงมาเมื่อประตูปิด ขณะที่นกป่าชนไม้ซี่เล็ก ๆ ซึ่งค้ำประตูตาข่ายให้เปิดอยู่ และจะปิดขังนกป่าไว้เมื่อนกป่าสะดุดไม้ค้ำประตู การต่อนกคุ่มต้องดักในบริเวณพุ่มไม้โล่ง หันหลังกรงเข้าพุ่มไม้หันด้านหน้าออก เปิดประตูตาข่ายไว้ คนต่อนกนั่งซุ่มคอยดูอยู่ไกล ๆ ทำเสียงร้องเลียนเสียงนกให้นกต่อขัน เมื่อนกป่าได้ยินเสียงนกต่อจะเข้ามาหาหรือต่อสู้กันก็จะถูกประตูตาข่ายตะปบไว้ คนต่อนกจะจับนกป่าได้ การต่อนกคุ่มมักต่อในฤดูผสมพันธุ์ในระหว่างเดือนสิงหาคมถึงเดือนธันวาคม กรงต่อนกคุ่มบางถิ่นแกะสลักหน้ากรงเป็นลวดลายอย่างสวยงาม

รูปแบบศิลปะ

   ไทยภาคใต้

หน้าที่ใช้สอย

  ดักนกคุ่ม

สถานที่จัดเก็บ

  ห้องภูมิปัญญาทักษิณ

ที่มา

  วิทยาลัยครูสุราษฎร์ธานี